| |

Importance of literature for a community/society its development and identity) बर’ समाजाव थुनलाइनन गोनाांनथ/समाजाव बेनन जौगानाय आरो नसनायनथ

थुनलाया मा? माखौ थुनलाइ बुुंनाय जायो बेनन निनखौ हाुं खुनसेयैनो होनाुंगौवा गोब्राब। सावगारिखौ माननसया मानो नायो? नायनानै नबयो मा मोनो? नबयो मोजाुं मोनो,दुखु गोनाुं सावगारिखौ नुयोब्ला नबनन गोसोयाव दुखु िैनोबो हागौ। थुनलायाबो सावगारिबानदनो माननसनन गोसोखौ थानजम खालामो एबा माननसनन गोसोखौ दुखुगोनाुं खालामनोबो हागौ। नाथाय बे दुखुवा दसेनन थाखायल’, मानोना बे दुखुखौ माबोिै बावनाुंगौ एबा होखािनाुंगौ बेनन मुनलखौ थुनलायानो होयो। सुंस्कृत गहेनानगरििोिा थुनलाइ एबा सानहत्यखौ’सनहत’ सोदोबननफ्राय ओुंखािदों होनना बुुंदों। सनहतनन सोदोबनथयानो जादों लोगो। बे लोगोयानो जादों सोदोब आिो सोदोबनथनन लोगो लानाय। बेननखायनो सोदोब आिो सोदोबनथ लोगो लाना मोजाङै बेखेवना होनो हानाय बाहायनायखौनो थुनलाइ होननानै बुुंनाय जायो। मानोना सुबुुंनन गासैबो साननाया सोदोबनन गेजेिजों ओुंखािबोजोबो। माखासे गहेनानगरििोिा बेननखायनो सोदोबनन सायाव आिो गुबुन माखासे सोदोबनथनन सायाव गोनाुंनथ होदों। गोनाुं गोनाुं सोदोब सोदोबनथ सायख’नानै गोदै मेहेिगोनाुं बाथ्राजों बुुंनो गोनाुं िावखौ बेखेवना होनो हानायानो थुनलाइनगरिनन नाजानाय। थुनलाया नायखाुं नबजाब, िाजखानथथ, िाुंखानथथ, सानथौ आिो जारिनमनारि नबजाबिोिननफ्राय जुदा मानोना थुनलाया गावहानो धोिोम दुं, खाननथ दुं। बेयो माननसनन नजउजों सोमोथदो दुं माननसनन गोसो िोजोननो हानाय आिो मोजाङै दाजानाया नलिनगरिनन आखाइनन बेसेन गोसा मुवा । बेिोि नगयान होयो ,थाि सुंनो नाजायो, बबेखानन थुनलाया नगयान होनो नाजानायनन अनगायैबो जोबनो गैनय गोजोन लाबोना होिैयो। बुुंनो थाङोब्ला थुनलाया नजउजों गोथौ लोब्बा दुं। नजवावनो थुनलाइनन नबदै िुुंखाया आबुुं जाना दुं। नजउनन गाुंनाय -उखैनाय, गाबनाय-नमनननाय, िुंजानाय-बाजानाय बायनद गोसोनन साथनायिोिखौ सुबुुंआ बेखेवनानै होनो नाजायो। थुनलाइ सोिनजनाय नन माखासे थुलुुंगा आिो िुुंखािोिा जाबाय-
1 .गावखौ नदनथथनो लुबैनाय:सुबुुंआ सोिनजनगरिनन देिनसन नजउ गोनाुं ।सोिनजजानाय गुबुन गुबुन नजउ जुनािननख्रुइ सुबुुंनन िािागा बेनो नद सुबुुंहा गाुंनाय उखैनाय, साननाय हनाय आिो गोसो मोनदाुंहानाय दुं। सुबुंआ जेिै मालायखौ नमनथनो लुबैयो, नबनदनो गावखौबो गुबुननो नदननथनो सानो। बेनो सुबुुंनन गोसो नबनद गावखौ नदननथनो नाजानायननफ्रायनो जायो थुनलाइनन जोनोम। 2. बयजोंबो लोगो लानाय गोसो:सुबुुंआ समाजाव जयै थानो लुबैयो, मालायनाव सोनािनो लुबैयो। जोनोमनन लोगो लोगोनो नबमा नबिा, बाय बाहानग, लोगो दोगो आिो नसुुंनन नबहोमजों गोिोबिानाुंगौ जानानै िैयो। नबनदनो सोिनगनदुं बुहुमजों लोगो लानो लुबैनाय आिो गावखौ गुवािै, िैलावै नायनो लुबैनायावनो थुनलाइनन जोनोम जायो। 3.थाि बुहुम आिो साननिनन बुहुमखौ नमनथनो लुबैनाय:सुबुुंआ थाि नजउखौल’ लाना थानो लुबैया । थाि बुहुमनन अनगायैबो सुबुुंनो नाुंगौ मोनसे साननिनन बुहुम। थाि बुहुमा अननजमानन नसुंआवनो थायो;नाथाय साननिनन बुहुमा िैलाव, अननजमा गैया। थाि बुहुमा दुखु दाहा जों बुुंिबनाय, खोमनस सायि’ मोगथाुंनन गोथैबारि। बे एुंगािहानय बुहुमाव सुबुुंनन गाुंनाय उखैनाया नसमा गैया। बेननखायनो गोजावहैयो साननिनन बुहुमाव। थाि बुहुमाव मोननो हानयखौ साननिनन गेजेिजों मोननानै सुबुुंआ नजउनन लुबैनायखौ आबुुं खालामनो नाजायो। बे साननि िायजोनन गोसोआनो थुनलाइनन गेजेिजों िोखा िोखा बेिखाङो। 4.महि मोजाुं मोननाय:सुबुुंआ सिासनिायै रुक एबा महिखौ मोजाुं मोनो, रुक दानो लुबैयो। सुबुुंआ गोसोजों जाय बाथ्राखौ सानो बेखौ आनस थुनानै रुकनन गेजेिजों नदननथनो नाजायो, सानो। सुबुुं गोसोनन लुबैनाय आिो साननिआ जेसेबाुंनख निसा जाया मानो बेखौ रुकनन गेजेिजों हमनो हायागौमानन गोसोआव गोजोननाय मोना। बेनन जाहोनावनो जोनोम मोननायसै थुनलाइनन गुबुन गुबुन रुक साननिनन। बेननखायनो नुनो मोनबाय नद गावखौ नदननथनो लुबैनाय, बयजोंबो लोगो लानो लुबैनाय, थाि बुहुम आिो साननिनन बुहुमखौ नमनथनो लुबैनाय आिो रुक मोजाुं मोननो लुबैनाय बै मोनब्रै आनो थुनलाइ सोिनजनन गुनद िुुंखा। थुनलाया जोनोम जायो नजउननफ्राय। बेननखायनो नजवा जेिै गोमोथाव, सोमोनाुंथाव, थुनलाइनन आयदायाबो नबनदनो बाइनद रुकनन गोमोथाव सोमोनाुंथाव। नजउनन ओिैबानद मोनसे बाहागो, ओिैबानद मोनसे बुनब्ल, ओिैबानद मोनसे बुुंनो गोनाुं थाखोमा, जायिोिा थुनलायाव बेिखाङो। समायना मुगैनाय खाब्राुं नबग्रायनाय लोिबाुं गोसो नायनो गानि गासैबो थुनलायाव मोजाङैनो बेिखाुंजोबो। बि’ िाव हारिनन थुनलाइ, जौगानाय आिो नसनायनथनन सोमोथदै बुुंनो थाङोब्ला – बि’ िाव हारिया निन- नतब्बतािी िाव िोलेिनन नतब्बत बािमारि बाहागोननफ्राय आसाम बािनमस बाहागो ननफ्राय गाविाबोना बड-नागा हानजा जानानै बड’ दालाइ हानजा ननफ्राय गेवसािबोनाय मोनसे िाव हारि। बे हारिया सा-सानजा भािताव गोसािलानानै दुं। बेबानदनो बि’ हारिया दाब दाब
2
जायगा सोलाय सोलाय िायजो जाबोदों खायसे खायसे बुुंदों बििोिा हवाुंह आिो इयाुंनिनकयाुं दैखुंखुनल ननफ्राय ओुंखािबोनानै निन आिो नतब्बतनन लामाजों भािताव हाबिैदों आिो गोबाुं नबसाना आसामाव हाबिैनानै गावसोिनन सोदोमनि गायसनदों। बि’ हारिया मैहुि खालामनायाव, ना हमनाय आव, मावनाय दाुंनायाव, जानाय लोंनायाव बायनद बायनद नबनथङाव मोनबोनाय िोंगौनथ िोिखौ आखाइ आनथुं िाव खालामनानै मेथाइ सलबाथा बायनद बायनद सोिनजनानै खुगा खुगा बोहैहोबाय थाबोदों नाथाय बेिोिखौ दोनथुमनो िोंबोयैयाव माखासे गोमादों। बेबानदनो बििोिा बेिोिखौ सुंिैखा खालामनो िोंबोयाखै। मानोना बििोिा सोलोंथाइ नबथाङाव गैखाथािामोन, बेबानदयाव थुनलाइनन मोनबो नमनजुं खालामथावनो हाखाथािा। बि समाजाव थुनलाइनन गोनाुंनथ दुं,बि थुनलाइया जोनोम जाजेनो थाुंनाय 19 जौगाथाइनन जोबथा खलबाव खृष्टान नमसनारििोिा गावसोिनन िायजो खुुंनाय समाव बि िावखानथथ, ििा नबजाब, सल -सलबाथा बायनद िोिखौ बुथुमनाय आिो गावसोिनन धोिोम नबजाब िोिखौ बिवाव िाव सोलायना खृष्टान धोिोम िोसावनायनन गेजेिजों।
बि हारिया थुनलाइनन गेजेिजों गोबाुं जौगाबाय। 1920मायथायाव नबबाि लाइनसनन गेजेिजों बि’ थुनलाया मोखाुं नुजाहाुंदोंमोन आिो बे लाइनसयानो हारि जौगानो लामा लाजेननाय माइल खुनथथया। बे लाइनसनन गेजेिजों हारिनन थासारििोिा लासै लासै साबिाुंबोदोंमोन। समाजाव थुनलाइनन गोनाुंनथ दुं, थुनलाइनन गेजेिजों समाजनन जानाय लोंनाय, मावनाय दाुंनाय ,दुखु दाहा, मोननाय गोमानाय बायनद बायनद गोबाुं थासारि िोिा बेिखाङो। बै समाव बि हारिया गोग्लैसोनाय थासारियाव दुंमोन। िाव ,सोलोंथाइ, िाजखानथथ िाुंखानथथ धोिोम जानाय लोंनाय थानाय बायनद बायनद नबनथङावनो गोग्लैसोनानै थानाय मोन। बेबानदखौ नुना बै समनन माखासे सग्रेंा लेखा गोिों नलिनगरि िोिा हारियाव सोलायनाय लाबोनो थाखाय नािा नाथा नाजादोंमोन। हारि नन थाखाय गोख्रों जाुंनख्रथाइ लाबोदोंमोन। बै समाव बि हारिया गोग्लैसोनाय थासारियाव दुंमोन । बिहा िाव दुंब्लाबो नलिनो थाखाय हाुंखो गैयामोन बै समाव बाुंला आिो असमीया िावजों सोलोंथाइ लानो गोनाुं जायो मोन आिो बै समाव नो माखासे बि सेंग्रा िोिा बाुंला आिो असमीया िावजों सोलोंथाइ लानानै नो बि हारिखौ दावगानो थाखाय हाुंख्राय ना िेबगुं दैदोंमोन। हारिनन थाखाय मा खालामोब्ला गाहाम जागोन बेखौ सानखाुंना हारिनन थाखाय जा हायो गोिलै गेबें िावजों लाइनस नदहुननो आखाइ होजेथदोंमोन। बेबानदनो बि थुनलाया लासै लासै दावगानो लानायसै। बि हारिया थुनलाइनन गेजेिजों गावनन गाुंनाय उखैनाय साननाय हनाय आिो बायनद बायनद नबनथुंखौ िोिमायनो हादों हारिखौ जौगाहोनायाव थुनलाया गोख्रों नबिाव लायो।बि थुनलाइनन गेजेिजों बि’ हारिनन मोजाुं गानिखौ नदनथथना होना सोलायनाय लाबोनो हायो बै समनन थासारििोिखौ थुनलाइनन गेजेिजों सोलायहोनो हादों। नबबाि लाइनसनन उनननफ्राय बेबानदनो गोबाुं खथथाइ ,िायथाइ,सुद’ , िावथाइ, लाइनस,नबजाबिोि गोबाुं ओुंखािलाङो। गावनन आुंगो हाुंखो जों नङाब्लाबो गुबुननन हाुंखोजोंनो थुनलाइ सोिनजना हारियाव सोलायनाय लाबोनो नाजादोंमोन। आिो थैथाुं नाजानायनन गेजेिजों जािुुंसािनो हादों।
बि थुनलाइनन जौगाखाुंनायनन मुगाया 20जौथाइनन नज बोसोिनन गेजेिाव जागायजेनो। बि िावा 1963 माइथायाव आसाम सिकािजों मोनसे िाव नहसाबै गनायजायो आिो बे माइथायावनो ििाय नबजों महिै गुनद ििायसानलयाव नथसन जायो। लोगो लोगो ििाय नबजाबिोिखौ बे समननफ्रायनो नदहुनबाय थानाय जायो। 1977 मायथाइननफ्राय बि िावखौ िोसावनुं 4बानदयै गौहाटी मुलुग सोलोंसानल आ नगनब मुलुग सोलोंसानल थाखोआव गोदान भाितनन िाव आयदा नहसाबै नथसनो आिो आसाम गोजौनसन गेजेिारि सोलोंथाइ गौथुम गायसननायनन उनावबो एखेयैनो थाखो नजसे आिो नजनै थाखोआव नबमा िाव नहसाबै बाहायो। 1981 मायथाइनन 24 जुलाइनन िोसावथाइ बानदयै नेहुवाव नगनब मुलुगसोलोंसानल थाखोआव नबमा िाव नहसाबै गनायनथयो। 1980 मायथाइनन 25 जानुवािी आव जानाय गौहाटी मुलुग सोलोंसानलनन आरिमुनन िोिोंनगरिनन जथुमाव लानाय थाुंनख नुं 5 बानदयै बि िावखौ जानलया थाखोआव नबमा िाव नहसाबै आजावो। गौहाटी मुलुग सोलोंसानल आ आरिमु गोिानन ििायाव 25 नबेम्बि 1997 खालािनन िोसावनाय बानदयै नथसनो। नदब्रुगि मुलुग सोलोंसानल आव बि िावखौ सायखनाय आयदा नहसाबै 31 जुलाइ 1999 खालािनन िोसावनाय बानदयै नथसनो। मुलुगसोलोंसानलआव बि िावखौ मेजि आयदा नहसाबै 18जानुवारि 2006 खालािनन िोसावनाय बानदयै नथसनो। बि’ िावखौ आसाम सोिकािा मोनसे नाुंजाब मावखवारि िाव नहसाबै 1985 मायथायाव जानाय आसाम एसेमनब्ल आव गनायनथयो। िायजोआरि थाखोनन हािोंथाइ आनजाद आव (SLET) 2003 मायथाइननफ्राय आनजाद होनो मोननाय जायो। बि’ िावा भाित सिकािजों भाितारि सुंनबनजिनन दाइननथ िारिनन िारिनथयारि मोनसे िाव नहसाबै भाित सिकाि, आसाम सिकाि आिो नब एल नत नन गेजेिाव जानाय गोिोबथा 2003बानदयै गनायनथ जायो। बे एक्ट खौ भाितनन हादिनगरिया 2004 मायथाइनन 7जानुवारिआव आजावो आिोGazette of Indiaआ 8जानुवारि खानल िोसावो। सानहत्य एकाडेमी आ बि थुनलाइ आिादखौ 17 अक्टबि 2005 खालािाव सुजुनाय लाइजाम बानदयै गनायो।
3
2005 खालािनन िोसावनाय बानदयैUPSC आव भािता बि िावखौ मोनसे आयदा नहसाबै आजावो। मुलुग सोलोंसानल अनसुुंथाइ आयगा खुुंनाय माहारि हािोंथाइ आनजाद आव(UGC-NET )2011 मायथायाव सोसननानै आनजाद होहोजेनो।
बि िावा आनथखालाव सोलोंथाइ नबजों महिै बाहायजानायनन थाखाय आिो भाितनन सुंनबनजिनन दाइननथ िारियाव नथसनजानानै गुबुन गुबुन नबनथङाव मान मोननायनन बे िावनन गुबुन गुबुन नबजाब नलिनानै नदहुनजाबाय आिो गुबुन िावननफ्रायबो िाव दानस्लायनाय जाबाय। गुबुन िािसेनथुं जागायनाय ननफ्रायनो बि खथथाया बि थुनलाइयाव गोगोमै नबिाव लाबोदों। बिनन खथथाइनगरि िोिा जाबाय-मदािाम ब्रह्म, रुपनाथ ब्रह्म, सतीस िथर बसुमतािी, दािेथर नाथ बसुमतािी, प्रमद िथर ब्रह्म, इसान मोसाहारि ,कानल कुमाि लाहारि ,जगत बसुमतािी, ब्रजेन इसलारि, जयभर हागजेि, ननलेसि ब्रह्म, आिो गोबाुं। बिनन िायथाइनगरििोिा जाबायप्रमद िथर ब्रह्म, मननिाम मोसाहारि, आनाथद िाम मोसाहारि, मदािाम ब्रह्म,रुपनाथ ब्रह्म, सतीश िथर बसुमतािी, सत्येथरनाथ ब्रह्म आिो गोबाुं। सुबुुं थुनलाइनन नबनथङावबो बि’ थुनलाया जोबोद धोनन। गोदो गोदायननफ्राय आबै आबौनन खुगा खुगा सल’बाथा, मेथाइ, बाथ्रा िाुंथे, बाथ्रा िाव, खुगा िाव, मोनथोि बायनदया जोबनो गैनय सोनलबोदों। गुबुन गुबुन लाइनस नदहुननायाबो बि’ थुनलाइखौ जौगाहोनायाव गोबाुं नबहोमा होलाुंदों आिो होबोबाय थाबोदों। बै समनन नबबाि(1920-24), जेनथखा, रुप निथताधािा, अलुंबाि, नायक, िुुंनन हाथिनख, बि’नलिथुम नबलाइ बायनद लाइनसिोिनन नबहोमाया एुंगाि जाथावै जानानै थालाुंबाय। आनथखालाव बि’ िावनन सानसेयारि खौिाुं नबलाइ कक्राझािननफ्राय बडसा, बडलेण्ड साननि, हायेननन िादाब, आिो नबजनी ननफ्राय इुंखुं आिो दानसेयारि िौिोथोन आिो नोजोि खौिाुं नबलाइिोिा बि थुनलाइखौ िेहेिनायाव नबहोमा होगानसनो दङ। जोबोि गोसो होनो गोनाुं नद नदनैनन सानजुननथनन आिो बुहुमनाुं मुगायाव बि’िोिाबो इथटािनेट आिो इलेक्रननक दाजेम बाहायनो िोंनायनन थाखाय बि’ िाव थुनलाइखौ मुलुगाव नमनथसािहोनो आिो गोसािहोनो हाबाय।

मुुं- बिनानल मोसाहारि
Semester 2
Bodo Department at Bodoland University

Oh hi there 👋
It’s nice to meet you.

Sign up to receive awesome content in your inbox, every month.

We don’t spam! Read our [link]privacy policy[/link] for more info.

Share it now

Similar Posts

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *